Nieren en hun werking
De nieren zijn de meest doorbloede organen in het lichaam. Het totale bloedvolume stroomt er meerdere keren per dag doorheen. Ze hebben als hoofdtaak het bloed te filteren van afvalstoffen en deze uit te scheiden in de urine. De nier kan de urine ook meer of minder concentreren naar behoefte en op die manier de waterhuishouding in het lichaam reguleren. Verder is de nier bij de botstofwisseling en de aanmaak van hormonen betrokken.
Wat is chronisch nierfalen (nierinsufficiëntie)?
Chronische nierinsufficiëntie (CNI) is het proces waarbij de nierfunctie over langere tijd steeds verder afneemt. De nieren kunnen daardoor hun functie niet meer goed uitoefenen. Hierdoor hopen afvalstoffen in het bloed op en worden patiënten uiteindelijk misselijk. Tevens kan de nier minder goed de urine concentreren. Dit proces kan al langere tijd (maanden tot jaren) sluimerend aanwezig zijn voordat er verschijnselen optreden die een eigenaar opmerkt. Pas wanneer er meer dan 75% van de nierfunctie verloren is gegaan, gaan dieren verschijnselen vertonen van chronisch nierfalen. Door het sluipende karakter is het ook vaak lastig om de onderliggende oorzaak vast te stellen. CNI komt voor bij honden en katten van alle leeftijden en geslachten, maar het treft vooral oudere dieren. Het risico neemt dan ook toe met de leeftijd. Bepaalde rassen bij zowel hond als kat zijn vatbaarder voor CNI. Het is bovendien één van de belangrijkste doodsoorzaken bij oudere katten.
Verschijnselen van chronische nierinsufficiëntie:
- Vroeg stadium: gebrek aan eetlust, zwakte, lusteloosheid, gewichtsverlies en uitdroging. Meer drinken en meer plassen komt ook wel voor in het vroege stadium.
- Meer gevorderd stadium: braken, slechte ademgeur, slecht verzorgde vacht.
Er zijn aandoeningen die CNI kunnen veroorzaken, ook al zijn deze primaire oorzaken van CNI vaak niet meer te achterhalen. Oorzaken van CNI kunnen zijn:
- Leeftijdsgebonden processen
- Bacteriën of virussen
- Hoge bloeddruk
- Oorzaken vanuit het immuunsysteem
- Tumoren
- Giftige stoffen voor de nier (ook wel nefrotoxische stoffen genoemd)
Preventief onderzoek
Door middel van (preventief) onderzoek kunnen we schade aan de nieren bepalen:
Urine-onderzoek: hiermee zijn het concentratievermogen, de aanwezigheid van eiwitten, bacteriën en ontstekingscellen in de urine te bepalen. Deze waarden kunnen een duidelijke indicatie geven over de schade aan de nieren. Daarom is dit tevens een belangrijk onderdeel om na de diagnose met regelmaat te herhalen om de nierfunctie te evalueren.
Bloedonderzoek: hiermee zijn nierwaarden, elektrolyten en het aantal rode bloedcellen te bepalen. Ook na de diagnose is dit een belangrijk onderdeel om met regelmaat te herhalen om de nierfunctie te evalueren.
Bloeddrukmeting: de bloeddruk is bij één op de vijf katten met CNI langdurig te hoog. Dit kan negatieve gevolgen kan hebben voor de nieren én voor de ogen. Het kan zelfs blindheid veroorzaken!
Echo-onderzoek: hiermee kan de structuur en de vorm van de nieren beoordeeld worden. Soms kan dit een idee geven over de oorspronkelijke oorzaak voor nierfalen.
Wat is de prognose van chronische nierinsufficiëntie?
CNI is helaas niet te genezen. Het weefsel dat verloren is gegaan, kan niet meer hersteld of vervangen worden. Uiteindelijk zal deze ziekte dus geleidelijk aan verergeren. Behandeling kan het proces wel vertragen en in sommige gevallen zelfs stopzetten! Hoe eerder deze aandoening wordt gediagnosticeerd, hoe groter de kans dat de preventieve maatregelen doel treffen.
Behandeling en zorg na diagnose chronische nierinsufficiëntie
Een behandeling is vooral gericht op het behouden van kwaliteit van leven voor het dier en daarbij proberen het proces te vertragen. Het behandelplan kan uit de volgende zaken bestaan:
Nierdieet: dit is een zeer belangrijk onderdeel voor langdurige behandeling van nierfalen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat een nierdieet de gemiddelde overlevingstijd van een dier met een chronisch nierprobleem VERDUBBELT en de levenskwaliteit verbetert! De nierdiëten van Hill's of Proplan zijn uitsluitend bij de dierenarts te koop.
Een nierdieet bevat hoogwaardige eiwitten, waardoor het lichaam minder schadelijke stoffen voor de nieren produceert. Tevens bevat het minder fosfaat en zout en een hogere concentratie aan essentiële vetzuren.
Het vergroot de kwaliteit én duur van het leven van de patiënt door zeker te stellen dat deze voldoende energie binnen krijgt.
Het remt de klinische verschijnselen van CNI en remt de snelheid waarmee de nieraandoening verergert.
Infuus: om de vochtbalans in het lichaam te normaliseren en nierwaarden verlagen door het spoelen van de nieren. Dit kan ook door de eigenaar thuis gedaan worden.
Aanvullende medicatie: uit de onderzoeken kan blijken, dat er nog aanvullende medicatie gegeven moet worden om bijv. de opname van fosfaat te verlagen, eiwit verlies via de nieren te verminderen of te hoge bloeddruk tegen te gaan.
Na diagnose van CNI is het belangrijk om elke drie tot zes maanden (in ernstige gevallen om de één tot twee maanden) op controle te komen bij de dierenarts. De patiënt wordt weer helemaal onderzocht en bloeddrukmeting, urine- en bloedonderzoek worden herhaald.
Screenend bloedonderzoek bij de oudere hond of kat
Bij de seniore katten en honden nog zonder verschijnselen kan het al zinvol zijn om jaarlijks een screenend urine- en/of bloedonderzoek te doen en de nierfunctie en evt. ook de functie van andere organen na te kijken. Op deze manier kunnen vroege nierproblemen (en andere aandoeningen) aan het licht komen en behandeld worden.